Ο ύπνος είναι μία πολύ προσωπική υπόθεση και ο καθένας από εμάς έχει μία εντελώς διαφορετική σχέση μαζί του (μιλάω λες και έχει πραγματική υπόσταση). Κάποιοι ξυπνάνε νωρίς, κάποιοι αργά. Κάποιοι κοιμούνται νωρίς, κάποιοι δεν κλείνουν μάτι αν δεν ξημερώσει.
Σε ορισμένους ανθρώπους αρέσει να κοιμούνται μόλις γυρίσουν από τη δουλειά έστω για μία ώρα και μετά να ξυπνήσουν για να συνεχίσουν τις δουλειές τους. Άλλοι πάλι, προτιμούν συνεχίζουν τις δουλειές τους αμέσως μόλις επιστρέψουν σπίτι τους.
Αυτό όμως που έχει παρατηρηθεί τις τελευταίες εβδομάδες είναι μία δυσκολία στον ύπνο, ανεξάρτητα σε ποια κατηγορία ανήκει ο καθένας από εμάς. Για παράδειγμα εγώ, παρατήρησα ότι δυσκολευόμουν να κοιμηθώ το βράδυ και ορισμένες φορές μπορεί να ξυπνούσα στις 03:30 - 04:00 το πρωί χωρίς κανένα λόγο. Ακούγοντας και τους φίλους μου να αντιμετωπίζουν αντίστοιχες δυσκολίες, σκέφτηκα αποκλείεται να είναι τυχαίο.
Ποιοι λοιπόν μπορεί να είναι οι λόγοι που κάποιοι από εμάς αντιμετωπίζουν δυσκολία στον ύπνο την περίοδο της καραντίνας;
Έκθεση στον ήλιο
Το γεγονός ότι αρκετοί άνθρωποι πλέον δουλεύουν από το σπίτι έχει οδηγήσει στην λιγότερη έκθεσή τους στον ήλιο, αφού το πρωί δεν χρειάζεται να βγουν από το σπίτι για να φθάσουν στη δουλειά τους. Όταν “σχολάσουν” από τη δουλειά και έχουν λίγο χρόνο για ένα περίπατο ή για να ψωνίσουν τα απαραίτητα έχει ήδη αρχίσει να δύει ο ήλιος.
Σύμφωνα με τον personal trainer Aaron Brown, πολλές έρευνες έχουν συνδέσει την έλλειψη έκθεσης στον ήλιο με αλλαγές στην ώρα, στην διάρκεια και στην ποιότητα του ύπνου. Ο ίδιος προτείνει καθημερινά τουλάχιστον 30 έως 90 λεπτά έκθεσης στον ήλιο, ιδανικά πριν το απόγευμα. Και ναι, ακόμα και όταν έχει σύννεφα, οι ακτίνες του ήλιου καταφέρνουν να μας φτάσουν.
Έλλειψη ρουτίνας
Έχει περάσει πάνω από ένας μήνας που είμαστε κλεισμένοι στα σπίτια μας και όμως ακόμα φαίνεται σενάριο επιστημονικής φαντασίας να φτιάξουμε ένα αρκετά αυστηρό πρόγραμμα και μία συγκεκριμένη ρουτίνα. Το σώμα μας αντιλαμβάνεται ότι δεν έχουμε συνέπεια στο πρόγραμμά μας με αποτέλεσμα να μπερδεύεται για το πότε ακριβώς πρέπει να νιώθει κουρασμένο. Μπορεί να έχω περισσότερο χρόνο το πρωί μιας και δεν χρειάζεται να μετακινηθώ για να φτάσω στο γραφείο μου αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα πως πρέπει να αλλάξω την ώρα που ξαπλώνω και την ώρα που ξυπνάω.
Άγχος
Σύμφωνα με το National Sleep Foundation, το άγχος εδώ και πολλά χρόνια φαίνεται να επηρεάζει τον ύπνο μας. Είναι τόσο συνδεδεμένο το άγχος με την δυσκολία στον ύπνο που ο Οργανισμός Άγχους και Κατάθλιψης της Αμερικής (ADAA) αναφέρει πως κάποιες φορές είναι δύσκολο να γνωρίσει κανείς αν πρόκειται για διαταραχή Άγχους ή για διαταραχή Ύπνου. Η περίοδος της πανδημίας είναι στρεσογόνα γιατί όλα αλλάζουν πολύ γρήγορα, αλλά και, γιατί ενημερωνόμαστε συνεχώς για πολλά δυσάρεστα γεγονότα(πχ την εξάπλωση του ιού). Οι ειδήσεις και τα social media ίσως να μην αποτελούν τους καλύτερους συμβούλους, καθώς σύμφωνα με τον φαρμακοποιό Sid Dajani, η έκθεση στους τίτλους ειδήσεων μπορεί να ενισχύσει το άγχος, ιδιαίτερα σε όσους δουλεύουν από το σπίτι και σε όσους μένουν μόνοι.
Υπνοδωμάτιο για όλες τις δουλειές
Πολλοί από εμάς (πέφτω και εγώ σε αυτή την κατηγορία), προκειμένου να βρούμε έναν ήσυχο χώρο στον οποίο θα μπορούμε να δουλέψουμε, χρειάζεται να κλειστούμε στο υπνοδωμάτιό μας για μην μας αποσπούν άλλα πράγματα, που μπορεί να συμβαίνουν παράλληλα με την ώρα εργασίας. Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Να συνδυάσουμε τον χώρο ξεκούρασης και χαλάρωσης με τον χώρο δημιουργίας αλλά και συχνά πίεσης. Συνεπώς όταν μπαίνεις στο υπνοδωμάτιο σου δεν σκέφτεσαι πλέον μόνο που έχεις ‘’τακτοποιήσει τις πιτζάμες σου’’ ή τι ώρα να βάλεις ξυπνητήρι την επόμενη ημέρα, αλλά και πολλά πράγματα που αφορούν την δουλειά. Και μην γελιόμαστε στις περισσότερες περιπτώσεις μάλλον θα αγχωθούμε ή/και θα σκεφτούμε να μπούμε στα email μας γιατί είναι “απολύτως αναγκαίο”.
Λιγότερη κίνηση
Το σώμα μας είναι πολύ πιο έξυπνο και πιο σοφό από όσο νομίζουμε. Έτσι λοιπόν μπορεί να καταλάβει πως ξαφνικά κινείται πολύ λιγότερο και είναι λιγότερο ενεργητικό από ότι συνήθως. Πολλές φορές και ένας περίπατος έξω για μισή ώρα δεν είναι αρκετός για να νιώσουμε κουρασμένοι. Ταυτόχρονα, πολλοί ειδικοί αναφέρουν ότι η ξαφνική και έντονη άσκηση για 30 λεπτά που προτείνουν διάφοροι γυμναστές μέσω των λογαριασμών τους στο διαδίκτυο αυτή την περίοδο, περισσότερο καταπονούν το σώμα, παρά το βοηθούν να αντιμετωπίσει την καραντίνα.
Γνωρίζοντας όλους τους πιθανούς λόγους για τους οποίους μπορεί να δυσκολευόμαστε να κοιμηθούμε αυτή την περίοδο δεν σημαίνει ότι λύθηκε το πρόβλημα ξαφνικά. Μπορεί να χρειαστεί αρκετός χρόνος ή ακόμα και να περάσει αυτή η πανδημία για να βελτιωθεί η ποιότητα του ύπνου μας. Όμως τουλάχιστον προσωπικά με βοηθάει να ξέρω πως δεν δυσκολεύομαι μόνο εγώ και πως υπάρχει μία εξήγηση για την άβολη αυτή κατάσταση που βιώνω.
Ματίνα Σωτηροπούλου
Developmental Psychologist
MSc Child Development UCL
