Πριν λίγες μέρες συζητούσα με μία γυναίκα σε υψηλόβαθμη θέση σε έναν Μη Κυβερνητικό Οργανισμό.
Έτυχε να αναφερθούμε στις φορές εκείνες, που μία συζήτηση μπορεί, να ξεφύγει κι ένα ή και τα δύο μέλη που συζητούν, να γίνουν παραπάνω έντονα ή δραματικά από ότι συνήθως. Ή αλλιώς, τις φορές εκείνες που μπορεί κάποιος να κυριευτεί από θυμό.
Κάπως πάνω στην κουβέντα και χωρίς να το πολυσκεφτώ ξεστομίζω: «Υπάρχουν δύο λόγοι για τους οποίους μπορεί κάποιος να μιλάει με ένταση σε κάποιον άλλο. Είτε όταν ο άνθρωπος αυτός συμβολίζει κάτι για κάποιον και για το λόγο αυτό του μιλάει απότομα είτε όταν δεν έχει βρει χώρο να εκφράσει στο παρελθόν κάποιο συναίσθημα του και για αυτό το λόγο υπάρχουν υπότιτλοι στην κουβέντα».
Προφανώς δεν είναι αλήθεια αυτό. Δεν είναι μόνο δύο οι λόγοι για τους οποίους κάποιος μπορεί να είναι θυμωμένος. Για την ακρίβεια μπορώ να σκεφτώ αμέτρητους πιθανούς λόγους χωρίς καν να κάνω αναζήτηση στα βιβλία και στο διαδίκτυο.
Πολλοί συνδέουν τον θυμό με την αντίδραση fight-freeze-flight. Όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα στρεσογόνο ερέθισμα έχουμε την τάση είτε να επιτεθούμε (fight), είτε να τρέξουμε μακριά (flight) είτε να μην αντιδράσουμε καθόλου (freeze). Πολλές φορές τείνουμε να αναγνωρίζουμε ως απειλή ή κίνδυνο κάτι που στην πραγματικότητα δεν είναι και έτσι, να ενεργοποιείται η φυσιολογική κατά τ' άλλα fight αντίδραση μας, χωρίς λόγο.
Άλλοι συνδέουν τον θυμό με την αδικία. Όταν κάποιος αισθάνεται αβοήθητος και αδικημένος μπορεί να έχει ένα συνεχόμενο κι έντονο θυμό. Ανεξάρτητα από το αν αυτό συνδέεται με τις διαπροσωπικές του σχέσεις ή με θέματα σχετικά με οικονομικά ζητήματα, ο θυμός θα είναι παρόν. Η αδικία και το να μην μπορείς να «βρεις το δίκιο σου» μπορεί να δημιουργήσει σε κάποιον αίσθημα νευρικότητας.
Κάποιος μπορεί να εξέταζε ποιο συναίσθημα κρύβεται πίσω από το θυμό μιας και κατατάσσεται στα δευτερογενή συναισθήματα. Πολλές φορές η στεναχώρια και ο φόβος κρύβονται πίσω από ξεσπάσματα θυμού. Όταν κάποιος αισθάνεται πως δεν μπορεί να εκφραστεί και να ακουστεί είναι πολύ πιθανό να εκφράσει θυμό.
Προσωπικά πιστεύω πως ο θυμός είναι ένα πολύ χρήσιμο συναίσθημα. Αν αξιοποιηθεί σωστά μπορεί να βοηθήσει την επικοινωνία και την έκφραση σκέψεων που χωρίς μία «έκρηξη» μπορεί να μην είχαν βγει στην επιφάνεια. Όμως ταυτόχρονα μπορεί να οδηγήσει μία κατάσταση εκτός ελέγχου. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να μπορεί κανείς να είναι ενήμερος για την συμπεριφορά και τις αντιδράσεις.
Ο ίδιος ο Αριστοτέλης έλεγε άλλωστε ότι «ο καθένας μπορεί να θυμώσει, είναι εύκολο. Αλλά να θυμώσεις με το σωστό άνθρωπο, στο σωστό βαθμό, για το σωστό λόγο, τη σωστή στιγμή και με το σωστό τρόπο, αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο».
