Ο μεγάλος φιλόσοφος, Λέων Τολστόι, θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους όλων των εποχών. Έχει γράψει πολλά δοκίμια, θεατρικά έργα, μυθιστορήματα, αυτοβιογραφικά έργα, διηγήματα και νουβέλες.
Ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για την πραγματική ουσία του Χριστιανισμού. Πίστευε πως το νόημα της ζωής κρύβεται στην φωτεινή δύναμη που βρίσκεται στην ανθρώπινη ψυχή και όχι στην κατώτερη ζωική φύση του κόσμου. Κατάφερε να μεταφέρει στα έργα του το έντονο κλίμα της Ρωσίας του 19ου αιώνα. Η τσαρική Ρωσία, οι κανόνες της κοινωνικής ζωής, το έντονο θρησκευτικό πνεύμα και η τέχνη αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία του έργου του.
Ένας βαθιά θρησκευόμενος άνθρωπος, που αναγνώριζε τα προβλήματα της εποχής του, παρόλο που προερχόταν από μία πολύ πλούσια οικογένεια, αναζήτησε την αιτία των ανθρώπινων παθών και θέλησε να αποκαταστήσει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και αρετή. Ταυτόχρονα, φαινόταν να γοητεύεται από τις κρυφές πτυχές των ανθρώπων, τα μυστικά τους και τους ευσεβείς πόθους τους.
Το βιβλίο του “Ανάσταση”, ενώ δεν είναι τόσο γνωστό όσο τα “Άννα Καρένινα¨ και “Πόλεμος και Ειρήνη”, την περίοδο που κυκλοφόρησε ξεπέρασε σε πωλήσεις τα δύο πιο διάσημα ίσως έργα, του γνωστού Ρώσου καλλιτέχνη.
Μια πόρνη, η Κατερίνα Μάσλοβα, κατηγορείται για φόνο. Στη δίκη της παρίσταται ως ένορκος ο πρίγκιπας Ντμίτρι Ιβάνοβιτς Νεχλιούντοφ. Ήταν αυτός που, νεαρή ακόμη, την είχε αποπλανήσει και την είχε εγκαταλείψει έγκυο στο παιδί τους, τον μικρό Μίτιενκα. Η κατηγορούμενη καταδικάζεται σε τέσσερα χρόνια καταναγκαστικά έργα στη Σιβηρία. Ο Νεχλιούντοφ, κατατρεγμένος από τις Ερινύες, ακολουθεί την Κατερίνα στην εξορία και στο μαρτύριό της. Η τραγική ιστορία της Κατερίνας Μάσλοβα δίνει την ευκαιρία στον Τολστόι να εξαπολύσει τα φαρμακερά βέλη του με στόχο τους θλιβερά παρηκμασμένους θεσμούς -από την οικογένεια έως τη δικαιοσύνη- μιας Ρωσίας που καταρρέει στο λυκόφως του 19ου αιώνα.
Στην "Ανάσταση" κορυφώνονται και εκφράζονται οι ηθικοί στοχασμοί, οι πνευματικές ανησυχίες και οι πολιτικές ιδέες που καλλιέργησε ο Τολστόι προς το τέλος της ζωής του, όταν άρχισε να αναθεωρεί τη σχέση του με το κράτος, καταδίκασε το δεσποτισμό, την εξαθλίωση των φτωχών αγροτών και το φεουδαλισμό ως πυρήνα του τσαρικού καθεστώτος.
Η Ρωσική κοινωνία, που τότε είχε αρχίσει να γίνεται λίγο περισσότερο ανοιχτόμυαλη και προοδευτική, δέχθηκε με θαυμασμό το τολμηρό αυτό έργου του Τολστόι. Η ηθική “ανάσταση” και αναζήτηση ενός πιο δίκαιου κόσμου, φαινόταν και πάλι να βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος για τον μεγάλο αυτό φιλόσοφο του 19ου αιώνα.
