Πριν από λίγες μέρες, σε μία συζήτηση με ένα αγαπημένο μου πρόσωπο, υπήρξε ο παρακάτω διάλογος:
- Θα ήθελες να πιούμε έναν καφέ πριν τα Χριστούγεννα;
- Θέλω πολύ να βρεθούμε, αλλά αυτές οι μέρες είναι κάπως πιεστικές για μένα. Θα μπορούσες να βρεθούμε πριν την Πρωτοχρονιά;
- Αλίμονο, δεν θα ήσουν ο εαυτός σου αν δεν είχες γεμάτο πρόγραμμα. Λες και προσπαθείς να ξεφύγεις συνεχώς από κάτι. Ναι εννοείται, θα ήταν τέλεια να τα πούμε τις μέρες της Πρωτοχρονιάς.
- Με βάζεις σε σκέψεις και σε ευχαριστώ για αυτό. Είναι σημαντικό κάποιος να σου δίνει στοιχεία, για το πως φαίνεσαι στους άλλους. Θα σου στείλω μετά τα Χριστούγεννα, για να συντονιστούμε. Φιλιά.
- Μην με παίρνεις πολύ στα σοβαρά. Πλάκα έκανα. Τα λέμε τότε. Χρόνια πολλά.
Ο διάλογος με προβλημάτισε λιγάκι και προσπάθησα να σκεφτώ, αν κάτι από αυτά που είπα δεν ταίριαζαν ή αν ήταν άστοχο από μεριάς μου, να απαντήσω τόσο σοβαρά σε μία τέτοια “ερμηνεία”. Ταυτόχρονα, καταλάβαινα, πως δεν μου άρεσε αυτή η αμφιβολία, που ένιωθα, για τον διάλογο μας. Ήταν λες και κάποιος είπε αυτό, που είχε στο μυαλό του, απλά και μόνο γιατί ήθελε να το πει - χωρίς απαραίτητα να το σκεφτεί. Εσύ δεν έχεις δικαίωμα να απαντήσεις, γιατί αν το κάνεις θα φανείς “χαζός”. Παράλληλα φαίνεται πως ο ίδιος άνθρωπος μπορεί να μην ενδιαφέρεται για να πάρει μία απάντηση ή να μην ήταν προετοιμασμένος για αυτήν.
Προσπάθησα να σκεφτώ, άλλες φορές που μπορεί να είχα συναντήσει τη φράση “έλα πλάκα έκανα”. Η πρώτη μου σκέψη πήγε σε διαλόγους, που μπορεί υπό άλλες συνθήκες να ήταν κάπως άβολοι για να ειπωθούν με ευθύ τρόπο. Για παράδειγμα, να πει κάποιος σε ένα τραπέζι μίας παρέας “Βρε τι έγινε; Πότε θα μας βγάλεις μία μέρα να μας κεράσεις” και όταν το άλλο μέλος απαντήσει λιγότερο ή περισσότερο σοβαρά, να λάβει την απάντηση “Σιγά πως κάνεις έτσι, πλάκα έκανα”.
Το χιούμορ είναι ένας από τους πιο συνηθισμένους μηχανισμούς άμυνας και είναι απόλυτα λογικό να το χρησιμοποιούμε όλοι μας, για να “ελαφρύνουμε” μία κουβέντα. Μία κουβέντα που μπορεί να μην συνηθίζουμε να κάνουμε ή ένα θέμα που μας ενοχλεί, αλλά δεν ξέρουμε πως να μιλήσουμε για αυτό. Παράλληλα όμως, όταν μία σκέψη ή μια λέξη βγαίνει από το στόμα κάποιου ενήλικα, θα πρέπει να μπορεί να αναλάβει την ευθύνη του λόγου του.
Το να δειλιάζει ή να αποποιείται την ευθύνη - στα αγγλικά λέγεται “cop out” - με ένα εύκολο “πλάκα έκανα”. δεν βοηθά την επικοινωνία και την ασφαλή σύνδεση. Το πιθανότερο είναι ο συνομιλητής να αμφιβάλλει για την ικανότητά του να καταλαβαίνει, αν κάποιος κάνει πλάκα ή να αρχίσει να μην λαμβάνει σοβαρά υπόψη του, τα λόγια ή τις σκέψεις του άλλου. Έτσι πιθανόν να καταλήξει, να μην απαντά στα σχόλιά του, τα οποία μπορεί να είναι και πικρά ή προσβλητικά.
Όσο γινόμαστε περισσότερο ενήμεροι για τη συμπεριφορά μας και για τον τρόπο που επιλέγουμε να συνδεθούμε με τους άλλους, τόσο πιο εύκολα μπορούμε και να διακρίνουμε όταν κάτι μας φαίνεται μπερδεμένο ή μας εμποδίζει να συνδεθούμε με τον συνομιλητή μας. Τέτοιες στιγμές “άβολες” μπορούν, να γίνουν η ευκαιρία, για να εξελιχθεί μία σχέση, αρκεί κανείς να μπορέσει να τις διαχειριστεί με ένα τρόπο ωφέλιμο για τον ίδιο.
