Μπορούμε άραγε να έχουμε τον έλεγχο του γήρατος μας. Να αποφασίσουμε δηλαδή εμείς πότε θα γεράσουμε κι όχι ο χρόνος;
Λέμε συχνά ότι η καλή διατροφή, η διακοπή του καπνίσματος, η άσκηση και ο ύπνος μας βοηθούν να παραμένουμε νέοι. Τι είναι όμως αυτό που κάνει κάποιους ανθρώπους να δείχνουν πολύ νεότεροι απ΄ ότι είναι και κάποιους άλλους να τους αδικεί ο χρόνος;
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι δεν γερνάμε εξαιτίας της φθοράς και της συσσώρευσης βλαβών σε κυτταρικό επίπεδο, αλλά κυρίως μέσω του μηχανισμού συρρίκνωσης των τελομερών.
Όλες αυτές οι «κακές» συνήθειες όπως η λάθος διατροφές επιλογές, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η χρήση ναρκωτικών ουσιών, η παχυσαρκία, η έλλειψη άσκησης, το άγχος και η μη επαρκής κατανάλωση νερού αναγκάζουν τα κύτταρά μας να διαιρούνται με ταχύτερο ρυθμό και να δείχνουμε γρηγορότερα γερασμένοι.
Τι είναι τα τελομερή;
Τα χρωμοσώματα περιέχουν το γενετικό μας υλικό (DNA). Τα τελομερή είναι τμήματα του γενετικού υλικού στο τέλος κάθε χρωμοσώματος. Η κύρια λειτουργία τους είναι να αποτρέψουν το «σπάσιμο» του χρωμοσώματος, όταν ένα κύτταρο διαιρείται σε δύο θυγατρικά. Γι’ αυτό τα τελομερή συγκρίνονται συχνά με τα πλαστικά καλύμματα στα άκρα των κορδονιών, που εμποδίζουν την γρήγορη φθορά τους.
Το μήκος τους είναι ένας από τους πιο σημαντικούς βιοδείκτες για τη γήρανση του ανθρώπου.
Σε κάθε ζωντανό οργανισμό, η γήρανση είναι το αποτέλεσμα της μείωσης του αριθμού αλλά και της λειτουργίας των κυττάρων.
Τα τελομερή παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία γήρανσης και συμβάλλουν στην εμφάνιση ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία.
Η προοδευτική μείωση των τελομερών οδηγεί στην αύξηση των γερασμένων κυττάρων, της απώλειας κυττάρων και του κινδύνου εκδήλωσης των ασθενειών που συνδέονται με την μεγαλύτερη ηλικία.
Η γήρανση δεν είναι μόνο δαπανηρή για την κοινωνία, αλλά προκαλώντας αργά ή γρήγορα ανημποριά , έχει σαν συνέπεια πόνο σωματικό και συναισθηματικό.
Συνδέεται δε με έναν ατελείωτο κατάλογο ασθενειών όπως ο καρκίνος, αρρώστιες του καρδιαγγειακού συστήματος, διαβήτης τύπου 2, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, μερικές μορφές άνοιας, οστεοπόρωση, αρτηριοσκλήρυνση,η υπέρταση και πολλές άλλες.
Έχετε ποτέ αναρωτηθεί πόσο καλά «μεγαλώνετε»;
Η ανάλυση των τελομερών ενός ατόμου είναι εύκολη διαδικασία και κάνει τον έλεγχο της κατάστασης της υγείας του:
- Προβλέψιμο καθώς δείχνει την πιθανότητα να αναπτυχθεί μια συγκεκριμένη αρρώστια.
- Προληπτικό καθώς δίνεται η δυνατότητα για θεραπεία και αλλαγές του τρόπου ζωής πριν εμφανισθεί η πάθηση, εφόσον όταν εμφανισθεί μπορεί πλέον να είναι αργά.
- Προσωποποιημένο γιατί έχουμε την σωστή θεραπεία, για τον σωστό ασθενή, την σωστή στιγμή.
Ο έλεγχος που έχει στην κατάσταση της υγείας του το ίδιο το άτομο, με την ενεργητική συμμετοχή του στη βελτίωση της είναι καθοριστικός.
Ποια είναι η εξέταση
Ο έλεγχος των τελομερών γίνεται με το ΤΑΤ test που εξετάζει περισσότερα από 100.000 ξεχωριστά τελομερή για να καθορίσει την κυτταρική δηλαδή την βιολογική ηλικία ενός ατόμου.
Το ποσοστό των κοντών τελομερών και όχι ο μέσος όρος του μήκους τους καθορίζει την έναρξη μιας αρρώστιας.
Άλλωστε το ποσοστό των κοντών τελομερών στα κύτταρα ενός ατόμου είναι κύριος δείκτης της κυτταρικής γήρανσης.
Με το πέρασμα της ηλικίας τα τελομερή μικραίνουν.
Η αναπαραγωγή των κυττάρων είναι μια εξαιρετικά ετερογενής διαδικασία που επηρεάζεται όχι μόνο από τη γενετική αλλά από περιβαλλοντικούς παράγοντες και βεβαίως από τον τρόπο της ζωής που ο καθένας μας κάνει.
Η εξέταση αυτή καλό είναι να γίνεται μία φορά το χρόνο για να αξιολογηθεί ο ρυθμός και η κατεύθυνση των αλλαγών των τελομερών και να γίνουν προσαρμογές στη διατροφή, τα συμπληρώματα διατροφής, τη διαχείριση του βάρους, την άσκηση και άλλες τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής που είναι γνωστό ότι επηρεάζουν το μήκος των τελομερών.
Όταν γίνεται κάποια θεραπεία για την αύξηση του μήκους τους, αρχικά θα γίνει αξιολόγηση στο εξάμηνο.
Πως επηρρεάζουν τα τελομερή την εμφάνιση κακοήθειας
Το μικρό μήκος των τελομερών έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία μας.
Η ανάλυση τους μπορεί να προειδοποιήσει τα άτομα που ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου για να εμφανίσουν κακοήθεια ώστε εκτός από τις αλλαγές που θα κάνουν στις συνήθειες που τους βλάπτουν, να ελέγχονται τακτικότερα και από μικρότερη ηλικία.
Για παράδειγμα οι γυναίκες που γνωρίζουν ότι έχουν γονιδιακή επιβάρυνση για καρκίνο του μαστού, αν έχουν και κοντά τελομερή, πρέπει να προσέχουν εξαιρετικά τον τρόπο ζωής τους και βεβαίως να ελέγχονται συχνότερα.
Ποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής είναι χρήσιμες
1. Iδανικό σωματικό βάρος και σύνθεση σώματος με χαμηλό σωματικό λίπος (λιγότερο από 22% για τις γυναίκες και λιγότερο από 16% για τους άνδρες).
2. Η μείωση του σπλαχνικού λίπους είναι πολύ σημαντική.
3. Αερόβια άσκηση αλλά και άσκηση με αντιστάσεις σε καθημερινή βάση.
4. Καλός ύπνος τη νύχτα.
5. Μείωση του στρες.
6. Διακοπή καπνίσματος όλων των προϊόντων καπνού.
7. Θεραπεία με πεπτίδια.
8. Η θεραπεία με βιομιμητικές ορμόνες μπορεί να μειώνει τον ρυθμό απώλειας τελομερούς.
Ποια είναι η επίδραση της διατροφής μας στο μήκος των τελομερών
Τα θεμέλια της φυσιολογίας ενός ατόμου αποτελούνται από το τι τρώει, τι πίνει πως αναπνέει.
Μια διατροφή που αυξάνει την φλεγμονή σε κυτταρικό επίπεδο, θα μειώσει τα τελομερή ταχύτερα.
Παραδείγματα τέτοιων τροφών είναι οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες, το γρήγορο φαγητό, τα επεξεργασμένα κρέατικα, τα αναψυκτικά , τα περισσότερα τεχνητά γλυκαντικά, τα trans-λιπαρά και τα κορεσμένα λίπη.
Μια δίαιτα με μεγάλη ποσότητα και ποικιλία αντιοξειδωτικών που βελτιώνει την οξειδωτική άμυνα και μειώνει το οξειδωτικό στρες θα επιβραδύνει τη μείωση των τελομερών.
*Η Έφη Ρομποτή είναι Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος.
https://www.efiroboti.com/portfolio/its-not-how-fast-you-run-what-matters-is-not-stoppping/
Linkedin: https://www.linkedin.com/in/efi-roboti/
